Snežana Negovanović-Prokić werd in 1963 geboren in Kragujevac, een stad in Centraal-Servië en woont sinds 1992 met haar gezin in Nederland.

Is iemand op mijn leeftijd niet erg jong om aan een autobiografie te beginnen? Natuurlijk. Maar misschien ben je op je zeventigste wel te oud. Op een leeftijd als de mijne beginnen de jaren steeds korter te lijken, we hebben de grootste helft van ons leven achter de rug en het gevoel dat de tijd vervliegt wordt versterkt doordat we steeds meer dierbaren verliezen die nog niet eens de veertig of de vijftig zijn gepasseerd. Ik schrijf dit boek vanuit de gedachte dat ik mezelf accepteer zoals ik vroeger was en zoals ik nu ben, met al mijn deugden en ondeugden, met een louterende woede en een stille lach. Ik ben oud genoeg om te weten dat lachen, en niet kwaad worden, de ware ontdekking is, dus lach zoveel u kunt, al was het maar naar uzelf. Velen zullen in dit boek iets van zichzelf terugvinden, ik denk dat ik niet zo veel anders ben dan u. Ik wil een boek schrijven over mezelf, en ook over de mensen die deel uitmaken van mijn leven, maar ik begin met mezelf.

Met deze woorden begint de schrijfster haar autobiografische debuutroman Ik wil andere dromen! (Hoću druge snove!). Daarin beschrijft ze op een ontroerende wijze haar jeugd, haar puberteit en haar leven als getrouwde vrouw van wie de man uit angst voor de dreigende oorlog en mobilisatie in 1991 het land verlaat en – naar verwacht voor korte duur – naar Nederland vertrekt. In februari 1992 ziet Nena zich – mede door de steeds vijandigere houding van haar schoonmoeder, die naar zoon wegens zijn vertrek als een deserteur beschouwt – genoodzaakt om ook zelf te vertrekken, met haar beide kinderen. Het gezin komt te wonen in Noordwijk. In januari 1993 overlijdt Nena’s vader, die ze sinds haar vertrek niet meer heeft gezien. In de daaropvolgende jaren komen Nena en haar man tot het besef dat hun verblijf in Nederland niet tijdelijk is en dat het gezin hier zal moeten wennen en aarden. Lees verder →

In mei 2014 verscheen van de Albanese schrijfster Flutura Açka het boek kruis van vergetelheid (Kryqi i harresës). Het werd uitgegeven bij Skanderbeg Books.

Het voorwoord begint met de bespiegeling dat hier ergens in Nederland een landgenoot van de vertelster moet wonen, aan het oog onttrokken door imaginaire bergtoppen en hoge gebouwen. Van tijd tot tijd probeert ze zich de trekken voor de geest te halen van de man met wie ze gedurende vierentwintig uur iets belangrijks deelde, maar die ze waarschijnlijk nooit meer zal zien.

Deel 1. Onderbroken vlucht. De eerste woorden zijn: Het gaat helemaal fout. Daaromheen ontspint zich een gesprek tussen de schrijfster en een jonge medepassagier op de vlucht Tirana-Budapest-Amsterdam. Het is oudejaarsavond 1999. Beiden worden ze thuis verwacht, en de man – Gjergj Nika geheten – belt voortdurend om zijn partner op de hoogte te houden. In Budapest blijken ze door sneeuwval niet verder te kunnen en de passagiers krijgen overnachting toegewezen in hotel ‘Papillon’, wat toevallig net als Flutura (de voornaam van de schrijfster) ‘vlinder’ betekent. In de hal treffen ze elkaar en er ontstaat een kortdurende band als Gjergj vertelt over zijn Albanese streek van herkomst. Het is Mirditë, in het noorden van het land. De streek kan worden gezien als traditioneel en romantisch, maar de diepe afgelegenheid van de bergen blijkt ook veel oude, duistere elementen te herbergen, zoals de bloedwraak volgens de regels van de Kanun – het oude gewoonterecht dat in veel opzichten het leven van de mensen bepaalde. Na vijf decennia van communistisch bestuur winnen de regels van de Kanun weer aan belang en lijken oude bloedwraakvetes weer op te leven. Centraal bij de wraakgedachte staat de burrëri (in het Noord-Albanees: burrni) – de mannelijkheid of de mannelijke eer, en daarbij geldt: bloed eist bloed. De wraak hoeft niet persé genomen te worden op de dader van een moord. Ook een ander mannelijk lid van de clan waartoe de moordenaar behoort, misschien dus wel iemand die aan de gepleegde daad part noch deel heeft, kan het slachtoffer worden. Het kan zelfs gebeuren dat een clanlid iemand moet ombrengen met wie hij al jarenlang in het stads- of dorpscafé een drankje dronk en gezellig een pijp of sigaret rookte. Hoogstwaarschijnlijk zal de genomen wraak op haar beurt weer een nieuwe moord uitlokken, en zo over en weer, eeuw in, eeuw uit. Wel worden daarbij bepaalde regels in acht genomen. De schrijfster laat in het boek doorschemeren dat de Kanun en de bergen waar deze zijn oorsprong heeft, meer zeggenschap over de mens hebben dan het verbond tussen de mens en God.  Lees verder →

Dubravka Ugrešić – Europa in sepia (Europa u sepiji), Nijgh & Van Ditmar 2015

Enkele woorden bij de presentatie van Europa in sepia van Dubravka Ugrešić op 22 mei 2015 bij boekhandel Pegasus in Amsterdam.

Mijn kennismaking met de schrijfster dateert van eind 1991, toen ze even in Nederland was en een stuk voor NRC-Handelsblad had geschreven. Daarna volgde een reeks essays die later, samen met een aantal andere stukken, het boek Nationaliteit: geen zouden vormen. Haar werk was in Nederland niet onbekend: van haar waren reeds en Steffie Steek in de klauwen van het leven, De sleutelroman ontsloten en Het leven is een sprookje verschenen, vertaald door Tom Eekman. Na Nationaliteit: geen verscheen nog een aantal andere boeken.

Dubravka Ugrešić werd in 1949 geboren in het Kroatische plaatsje Kutina, district Sisak-Moslavina. Haar moeder was Bulgaars, haar vader Kroatisch. Ze studeerde algemene literatuurwetenschap en Russische letterkunde. Tot het najaar van 1992 was ze verbonden aan de letterenfaculteit van de universiteit van Zagreb, waarna ze eerst naar Berlijn en toen naar Amsterdam vertrok. Ze bekleedde diverse gastdocentschappen, onder andere bij de vakgroep Slavisch van de UvA, en over de hele wereld geeft ze voordrachten en neemt ze deel aan literaire bijeenkomsten. Lees verder →